کتابخانه‌های روستایی
اهداف متعدد دیگری را در بر می‌گیرد، ازجمله:
کتابخانه ی روستایی مرکزی فرهنگی و آموزشی است که با توجه به نیازهای خاص روستاییان در جوامع روستایی تاسیس می‌شود. آنچه کتابخانه روستایی و خدمات آن را از کتابخانه‌های عمومی دیگر متمایز می‌کند، شکافی است که از بدو شهرنشینی، متمرکز شدن مراکز علمی و آکادمیک در شهرها و تاسیس کتابخانه‌های عمومی، در زمینه‌های فرهنگی، آموزشی و تحصیلی بین شهر و روستا پدید آمده و به تدریج عمیق‌تر شده است. کم جمعیت بودن روستاها، ضعف نظام ترابری و حمل و نقل بین شهر و روستا و کمبود منابع مالی از جمله عواملی‌اند که تاسیس مدرسه در تمام روستاها را دشوار کرده و سطح تحصیلات را در این جوامع پایین آورده و همین کمبودها شمار بیسوادان و کم سوادان را در روستاها افزایش داده‌اند. مهاجرت روستاییان به شهرها، به این مشکلات دامن زده و باعث شده که شمار مدارس راهنمایی و متوسطه در روستاها کمتر و تعداد مدرسه ی کلاس‌های چندپایه بیشتر شود. در چنین شرایطی، هدف کتابخانه در روستا از ترویج کتابخوانی و تهیه و ارایه منابع علمی و اطلاعاتی فراتر می‌رود و اهداف متعدد دیگری را در بر می‌گیرد، ازجمله:
1. ارتقای سطح فرهنگ و دانش روستاییان، به ویژه نسل جوان
2. فراهم آوردن امکانات و وسایل لازم برای پربارکردن اوقات فراغت
3. توانمندسازی روستاییان در مشارکت‌های اجتماعی و رسیدن به خودکفایی
4. تقویت سوادآموزی و کمک به پیشرفت کم سوادان
5. فراهم آوردن امکان دسترسی به منابع مرتبط با کشاورزی، دامداری و سایر فعالیت‌های مرتبط با روستاییان
6. پر کردن خلا کتابخانه مدرسه و کمک به پیشرفت تحصیلی دانش آموزان
7. کمک به احیا و حفظ فرهنگ، هنر و صنایع دستی بو‌می
این شرایط خاص کشور ما و نیازهای روستاییان ما نیست، بلکه در سراسر دنیا به درجات مختلف وجود دارد، به طوری که کتابخانه روستایی و اهداف آن کم وبیش به همان صورت که در بالا گفته شد، تعریف شده و نحوه تاسیس، نگه‌داری و اداره آن تقریباً یکسان است: کتابخانه‌های روستایی را سازمان‌های دولتی یا غیردولتی تاسیس می‌کنند، کتابدار معمولاً بو‌می‌است، اداره ی آن به عهده خود روستاییان گذاشته می‌شود، ولی اغلب به سبب مشکل دسترسی به منابع جدید و مراجع آموزشی نیاز به پشتیبانی سازمان‌های مستقر در شهر دارند. کتابخانه‌های روستایی معمولاً در روستاهای پرجمعیت به صورت کتابخانه ای مرکزی شکل می‌گیرند تا خدمات آن‌ها روستاهای اقماری را نیز تحت پوشش قرار دهد.
در کشور ما تاسیس کتابخانه‌های روستایی به صورت کتابخانه ی عمومی و بیشتر کتابخانه ی سیار از سال 1325 با راه‌اندازی کتابخانه‌های سیار سازمان بین المللی بنیاد خاورنزدیک آغاز شد و پس از آن تا انقلاب 57، تاسیس و پشتیبانی این کتابخانه‌ها زیر نظر سازمان‌های دولتی، نیمه دولتی و غیردولتی مختلف چون وزارت آموزش و پرورش، سازمان ترویج کشاورزی، هیات امنای کتابخانه‌های عمو‌می‌کشور، سازمان انتشارات فرانکلین، سازمان پیشاهنگی، اداره کل آموزش بزرگسالان، خانه‌های فرهنگی روستایی و کانون پرورش فکری کودکان و نوجوانان صورت می‌گرفت. پس از انقلاب، جهاد سازندگی در سال 1358 این مهم را به عهده گرفت و تا سال 1362 که طبق اساسنامه وزارت جهاد سازندگی از فعالیت‌های فرهنگی منع شد، 14861کتابخانه تاسیس کرد. این کتابخانه‌ها تا سال 1372 دچار رکود و تعطیلی شدند و تعدادشان به 1250باب کاهش یافت. در سال 1373، طبق تفاهم نامه ای با دبیرخانه هیات امنای کتابخانه‌های عمو‌می‌کشور و زیر نظر معاونت فرهنگی وزارت فرهنگ و ارشاد اسلا‌می‌این کتابخانه‌ها دوباره فعال شدند و به تعدادشان اضافه شد. (برگرفته از مقاله «کتابخانه‌های روستایی ایران: گذشته، حال، آینده»، معاونت ترویج جهاد کشاورزی، 1381منبع: سایت اینترنتی www.civilica.com). از سال 1382، که طبق مصوبه‌ای اداره ی کتابخانه‌های عمو‌می‌کشور به سازمان غیردولتی و مستقل نهاد کتابخانه‌های عمو‌می‌کشور سپرده شد، تاسیس و اداره کتابخانه‌های روستایی نیز تحت نظارت این نهاد قرار گرفت. در حال حاضر، علاوه بر نهاد کتابخانه‌های عمو‌می‌کشور، سازمان‌های مردم نهاد فرهنگی چون مهر گیتی، کانون توسعه فرهنگی کودکان و انجمن حمایت از توسعه فضاهای آموزشی و فرهنگی حامی و ... نیز دراین زمینه فعالیت می‌کنند.
انجمن حا‌می‌در روستاهایی کتابخانه تجهیز می‌کند که جمعیت آن‌ها حداقل 1500نفر باشد. این کتابخانه‌ها بنابه تقاضای شورای اسلا‌می‌روستاها پس از بازدید و تحقیق، به تناسب جمعیت و فضای موجود با قفسه، میز و صندلی مطالعه، رایانه و بین 1500تا 2000جلد کتاب، در مکانی که مردم روستا یا سازمان‌های دولتی و غیردولتی چون آموزش و پرورش و نهاد کتابخانه‌های عمو‌می‌کشور در اختیار می‌گذارد، تجهیز می‌شوند. کتابدار از بین جوانان تحصیلکرده داوطلب انتخاب و اداره ی امور کتابخانه به دست هیات امنای کتابخانه، که انجمن حا‌می‌یکی از اعضای آن است، سپرده‌می‌شود. انجمن حا‌می‌با تماس مداوم با هیات امنا و کتابدار، ادارۀ کتابخانه را زیرنظر می‌گیرد و با ارسال سالانه کتاب و ارایه آموزش به کتابدار، از آن پشتیبانی می‌کند. مجموعه کتاب‌های این کتابخانه‌ها با نظر کارشناسی شامل کتاب‌های مناسب برای کودکان و نوجوانان، معلمان و و والدین است. در مناطق دوزبانه کتاب‌هایی به زبان مادری نیز با نظر کارشناسان محلی به این مجموعه‌ها اضافه می‌شود. همچنین کتاب‌های تکمیلی سوادآموزی و کتاب‌های ساده مهارت آموزی برای زنان جای خاصی را دراین مجموعه دارند. اعضای این کتابخانه‌ها بیشتر کودکان و نوجوانان هستند. کتابداران با قصه گویی و بلندخوانی و فعالیت‌های دیگر برای کودکان پیش دبستانی کمبود مراکز پیش دبستانی در روستاها را جبران می‌کنند، و با تماس مداوم با مدارس روستا، دعوت از معلمان و دانش آموزان برای عضویت در کتابخانه، بردن کتاب به روستاهای مجاور، ارایه منابع برای تحقیق‌های دانش آموزی و در اختیار گذاشتن رایانه مجهز به اینترنت جای خالی کتابخانه‌های مدارس را نیز پر می‌کنند. در مناطق دوزبانه کلاس‌های آموزش زبان مادری در کتابخانه برگزار می‌شود. تدریس در این کلاس‌ها، کارگاه‌های صنایع دستی و سایر کارگاه‌های آموزشی را مدرسان و متخصصان محلی به طور داوطلب به عهده می‌گیرند. برگزاری همایش‌ها وسخنرانی‌های محلی در محیط کتابخانه آن را تبدیل به مرکزی فرهنگی برای تمام اهالی روستا می‌سازد وفرهنگ مشارکت و تعاون را تقویت می‌کند.